Pwy/ble o ran atgyfeirio
Mae canllawiau NICE yn haenu risg yr unigolyn i risg tebyg i’r boblogaeth, cymedrol ac uchel.
Categori risg canser y fron:
Tebyg i’r boblogaeth | Risg cymedrol | Risg uchel * | |
---|---|---|---|
Risg gydol oes o 20 oed | Llai nag 17% | Myy na 17% ond llai na 30% | 30% neu'n uwch |
Rigiau rhwng 40 a 50 oed | Liai nag 3% | 3–8% | Mwy na 8% |
* Mae’r grŵp yma yn cynnwys mwtaniadau hysbys BRCA1, BRCA2 a TP53, a chyflyrau prin sydd yn achosi risg uwch o ganser y fron megis syndrom Peutz-Jegher (STK11), Cowden (PTEN) a chanser gastrig gwasgaredig etifeddol (E-Cadherin). |
Yng Nghymru mae’r broses o reoli cyflyrau’r fron yn cynnwys tri gwasanaeth ategol. Ar gyfer merched symptomatig, mae atgyfeirio at wasanaeth llawfeddygol y fron lleol yn briodol. Ar gyfer sgrinio arferol mae Bron Brawf Cymru yn cynnal gwasanaeth adalw ar gyfer merched 50-70 oed ac ar gyfer merched risg uchel y tu allan i’r grŵp yma, maent hefyd yn rheoli canlyniadau sgrinio annormal. Ar gyfer cwnsela genetig a phrofi pan fo hynny’n briodol, mae gan Wasanaeth Geneteg Canser Cymru gylch gwaith sydd yn cynnwys Cymru gyfan.
Er mwyn i atgyfeiriad gael ei dderbyn, mae’n rhaid bodloni’r meini prawf canlynol:-
Canser y fron:-
- 1 perthynas gradd un wedi ei diagnosio yn 40 oed neu’n iau
- 2 berthynas gradd un neu 1 berthynas gradd un ac 1 perthynas gradd dau ar yr un ochr i’r teulu wedi eu diagnosio yn 60 oed neu’n iau
- 3 perthynas gradd un neu ddau ar yr un ochr i’r teulu wedi eu diagnosio ar unrhyw oedran
- 1 canser y fron mewn dynion gradd un
- 1 perthynas gradd un â chanser yn y ddwy fron
Noder, gellir etifeddu canser y fron o ochr y tad hefyd
Canser y fron/ofaraidd:
- O leiaf: 1 o bob canser mewn perthnasau gradd un a dau (os dim ond un o bob canser, canser y fron wedi’i ddiagnosio o dan 50 oed)
- Perthynas gradd un gyda chanser y fron a chanser ofaraidd
Perthnasau gradd un: -Mam, Tad, Merch, Mab, Chwaer, Brawd
Perthnasau gradd dau: - Nain neu daid, Ŵyr neu Wyres, Modryb, Ewythr, Nith, Nai, Hanner Chwaer, Hanner Brawd
Mae copi o’r canllawiau atgyfeirio ar gael yma.